"مهدی فضائلی" در گفتگو با خبرنگار احزاب باشگاه خبرنگاران، با اشاره به کار بردن واژه "تدلیس سیستماتیک" در اظهارات اخیر "سعید حجاریان" گفت: ادعای تقلب و تخلفی که در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88 در عالی‌ترین سطح جریان اصلاحات مطرح شده بود با اظهارات اخیر وی نفی شده است.

وی افزود: تدلیس واژه فقهی است و جایی در حقوق ما ندارد و در بکاربردن این واژه نوعی توهین به مردم نهفته است و توجیه رأی مردم با گرفتن پول و سیب‌زمینی اهانتی آشکار است.

فضائلی اظهار داشت: کسانی که ادعای پاسداری از حقوق مردم را داشته و سنگ آنها را به سینه می‌زنند باید پاسخگوی چنین اهانت‌هایی باشند.

این کارشناس سیاسی در پایان خاطرنشان کرد: این افراد باید توضیح دهند که چرا در آن شرایط ادعای تخلف و تقلب را نفی نکردند و کشور را در شرایط بحرانی قرار داده و هزینه‌های زیادی بر نظام تحمیل کردند؟

"محمدجعفر نعناکار" در گفتگو با خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، در ارتباط با ورود ادبیات تدلیس به حوزه مسائل سیاسی کشور اظهار داشت: حفظ حقوق اکثریت و احترام به حقوق اقلیت و ایجاد تکلیف برای هر دو گروه جزو گذاره‌هایی است که در مکاتب مختلف حقوقی همواره مورد عنایت و توجه بوده است تا حقیقت، عدالت و انصاف را از میان دروغ، ظلم و عداوت تمییز داده و اصل هر چیز را استخراج و مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو تدلیس در هر امری مذموم بوده و در میان حقوقدانان محکوم و غیر قابل دفاع است.

وی ادامه داد: نمی‌توان هر امری را تدلیس جلوه داد، گاه اموری که به مراتب بدتر از تدلیس است رخ می‌دهد که افراد به علت مذموم بودن این امر و محکوم بودن عمل ترجیح می‌دهند ادبیات خود را تغییر و از واژه‌های دیگر استفاده کرده و یا اینکه این امر را به افراد دیگر جهت توجیه کار خود نسبت دهند.

نعناکار در ارتباط با تعریف تدلیس بیان کرد: آنگونه که از متون حقوقی برداشت می‌شود، تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف (معامله) مقابل شود و او را دچار اشتباه در انتخاب و یا تصمیم‌گیری کند.

این حقوقدان با اشاره به اینکه آیا به راستی تدلیسی که امروزه وارد حوزه مسائل سیاسی کشور شده است، به واقع تدلیس است؟ و یا اینکه ورود این ادبیات به منزله عقب‌نشینی از ادعای تقلب درانتخابات 88 ایران است؟ اظهار داشت: باید توجه کرد که همانگونه که در قرآن اشاره شده است: الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ یعنی ایجاد فتنه بدتر از قتل انسان است، انسان به ما هو انسان کاملترین، با ارزش‌ترین و مقرب‌ترین موجودات در نزد پروردگار عالم است و قتل و سلب نفس او بدون مجوز شرعی و دینی عملی نابخشودنی در درگاه ایزد منان است.

 نعناکار تصریح کرد: باید توجه داشت که خداوند متعال در قرآن فتنه را از قتل همین انسانها، مذموم تر، بدتر و نابخشودنی‌تر معرفی کرده است، فتنه به معنی ایجاد غبار، دو رنگی و دو رویی، فتنه یعنی طمع، حرص و قدرت‌دوستی است.

این حقوقدان تاکید کرد: تدلیس سیستماتیک هرچند ممکن است در ادبیات حقوقی و قانونی وجود داشته باشد اما استفاده ابزاری از این کلام موجب تشویش اذهان عمومی و با هدف تغییر موضع و عقب‌نشینی از ادعای تقلب صورت می‌گیرد.

وی افزود: همان کسانی که در فتنه سال 88 موجب تضعیف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران شد به عنوان استراتژیست عمل کرده و یکی از جریان‌های سیاسی را ترغیب به دامن زدن به این باور می‌کردند امروزه در تلاشی مذبوحانه قصد احیای این جریان سیاسی را داشته و با استفاده از رسانه‌های رسمی و غیر رسمی خود در فضای مجازی و حقیقی مانور تبلیغاتی خود را آغاز کرده و بدون عذرخواهی از ملت ایران قیافه حق به جانب به خود می‌گیرند و حقوق همه ملت را به تمسخر گرفته و با آن بازی می‌کنند.

نعناکار بیان کرد:حقوق سیاسی به معنی احترام به افکار، عقاید و دیدگاه‌ها و تعیین تکلیف و حد مرز برای سیاسیون برای مواجهه با جامعه و صیانت از حقوق مردم در مقابل سیاسیون است.

وی تصریح کرد: حقوق سیاسی به افراد معلوم الحالی که بارها و بارها در امتحانات و آزمایشات بشری و الهی مردود و سر‌افکنده شده‌اند اجازه نخواهد تا این بار با ورود ادبیاتی جدید به صحنه سیاسی قد علم کرده و موجبات ضرر و خسران ملت را فراهم آورند. در واقع حقوق سیاسی اهلیت اینگونه افراد را قانونی و رسمی نمی‌داند.

در پایان خاطرنشان کرد: رسیدگی قانونی به مسائل سال 88 در سطح رهبران سیاسی بی‌تردید باعث خواهد شد تا غبار از چهره حقیقت برداشته شود و افراد مردود در این امتحان، شناخته شده و دیگر فضایی برای فعالیت‎‌های مسموم خود در جامعه پاک اسلامی متصور نباشند. از این رو امید است ملت و دولت با بصیرتی که رهبر معظم انقلاب اسلامی برای آنان ایجاد کرده است، بار دیگر بلوغ سیاسی و حقوقی خود را نشان داده و راه را برای ادامه اینگونه فعالیت‌ها بسته و اینگونه افراد را از میان خود ترد کنند.

"حجت‌الاسلام احمد سالک‌کاشانی" نماینده مردم اصفهان در مجلس در گفتگو با خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران، به کارگیری واژه "تدلیس سیستماتیک" در انتخابات سال 88 را "تدلیس دیپلماتیک" و بازی با الفاظ دانست و گفت: چهره آقای سعید حجاریان و نوع تفکرات و نوسانات فکری وی برای مردم ایران، به ویژه نخبگان سیاسی روشن و مشخص است.

وی در ادامه افزود: از آقای حجاریان تعجب می‌کنم با اینکه خود را یک سیاست‌مدار می‌داند و نقش هدایتی در جریان اصلاحات دارد، چگونه به همراه سایر اصلاح‌طلبان در جلسات خصوصی‌شان اعلام می‌کنند که هیچ‌گونه تقلبی در انتخابات سال 88 اتفاق نیافتاده است.
 
نایب‌رئیس فراکسیون اصولگرایان ادامه داد: بعضا در جلساتی که برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی و رأی اعتماد به آنان در مجلس و در کمیسیون‌های تخصصی داشتیم، وزرای پیشنهادی من‌جمله آقای آخوندی اعلام می‌کردند که در انتخابات سال 88 تقلبی صورت نگرفته است.
 
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه تعجب می‌کنم که وی بعد از این مدت می‌گوید انتخابات سال 88 تقلب نبوده و عنوان تقلب را به "تدلیس سیستماتیک" تبدیل می‌کند، اظهار داشت: طرح واژه "تدلیس سیستماتیک" یک نوع حرکت فریبکارانه نسبت به مردم است، آنچه که باید با صدای بلند اعلام کرد این است که بعد از گذشت بیش از 34 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و برگزاری بیش از 30 انتخابات در کشور هیچ‌گونه تقلبی صورت نگرفته ولی آقایان عنوان تقلب را رمز اردو‌کشی خیابانی برای گسترش فتنه و بحث براندازی نظام مطرح کردند.
 
وی تصریح کرد: آقای حجاریان خوب می‌داند که "تدلیس دیپلماتیک" یک نوع بازی با الفاظ است.
 
حجت‌الاسلام سالک در ادامه درباره پرداخت یارانه نقدی برای خرید آرای مردم نیز اظهار داشت: این نیز تهمتی است که به احمدی‌نژاد زده می‌شود، چرا که حتی خاتمی جرأت نداشت این کار را انجام دهد.
 
نایب‌رئیس فراکسیون اصولگرایان با طرح این سوال که چرا بعد از گذشت 8 سال و خدمات فراوانی که در دولت‌های نهم و دهم انجام گرفته این موضوعات مطرح می‌شود و آقایان به یاد توجیحات سیاسی‌کارانه افتادند، گفت: گمان می‌کنم این نوع تحلیل‌ها برای ابراز وجود و حضور است، ولی نوع تفکرات اینها و بر‌خوردشان با مردم بر سینه تاریخ و مردم حک شده و مردم آن را فراموش نمی‌کنند.

"محمدکاظم انبارلویی" عضو حزب موتلفه اسلامی در گفتگو با خبرنگار احزاب باشگاه خبرنگاران، با اشاره به اظهارات اخیر حجاریان مبنی بر عدم تقلب و تخلف در انتخابات ریاست جمهوری 88 و تدلیس سیستماتیک در این انتخابات گفت: واژه سازی‌های مدعیان اصلاحات برای اعتراف به عدم تقلب در انتخابات ریاست جمهوری 88، بهانه‌ای برای بازگشت به قدرت است.

عضو حزب موتلفه اسلامی اظهار داشت: تقلب در انتخابات، یک گزاره ناصحیح بود که حتی خود اصلاح طلبان در جلسات خصوصی به آن اذعان می‌کردند.

انبارلویی ادامه داد: روی آوردن فتنه گران به اردوکشی خیابانی و عدم پایبندی آنها به ساز و کار قانونی برای رسیدگی به مطالباتشان به این دلیل بود که آنها می دانستند ادعای تقلب از اساس باطل است.

عضو حزب موتلفه اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: البته نظام جمهوری اسلامی، میان جاهلان و غافلان فتنه و جاسوسان مزدور بیگانه تفکیک قائل است.